Grzegorz Gerwazy Gorczycki

Kompozytor, kapelmistrz i ksiądz, urodzony w II poł. XVII wieku.

Urodził się między 1665 a 1667 w Rozbarku koło Bytomia w rodzinie Adama i Anny Gorczyców, właścicieli folwarku. Początkowo uczył się prawdopodobnie w miejscowej szkole parafialnej. Od ok. 1678 przypuszczalnie do 1683 studiował na Uniwersytecie w Pradze na wydziale sztuk wyzwolonych i filozofii, następnie teologię w Wiedniu i po ok. siedmiu latach otrzymał tytuł licencjata teologii. W 1689 lub 1690 przybył do Krakowa, gdzie 23 grudnia 1690 przyjął cztery niższe święcenia kapłańskie, w 1691 otrzymał subdiakonat, w lutym 1692 diakonat, a miesiąc później święcenia kapłańskie. W tym też czasie zmienił formalnie nazwisko z Gorczyca na Gorczycki. Przez następne 2 lata prowadził wykłady z zakresu retoryki i poezji w Akademii Chełmińskiej, prowadzonej przez księży misjonarzy w Chełmnie na Pomorzu. Kierował również kapelą kościoła archiprezbiterialnego. Po powrocie do Krakowa 1 października 1694 objął funkcję wikariusza Katedry na Wawelu, w 1696 został spowiednikiem katedralnym, a 10 stycznia 1698 otrzymał stanowisko kapelmistrza (Magister capellae musices Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis). Do jego obowiązków należało m.in. dyrygowanie, przygotowywanie repertuaru, komponowanie utworów własnych, kopiowanie głosów kompozycji innych autorów. Piastując tę funkcję uzyskiwał jednocześnie kolejne godności kościelne: kanonika kolegiaty w Skalbmierzu – 1705 (z czym wiązała się rezygnacja z wikariatu), proboszcza kościoła Bożego Miłosierdzia na przedmieściu Krakowa zwanym Smoleńskiem – przed 1727 (wiązało się to ze sprawowaniem opieki nad szpitalem przykościelnym), egzaminatora w seminarium duchownym – 1728. Jeszcze przed powołaniem na kapelmistrza katedralnego został opiekunem więźniów osadzonych w basztach Zamku na Wawelu. Wszystkie te obowiązki wykonywał do końca życia. Zmarł 30 kwietnia 1734 w Krakowie. Pamięć jego uhonorowano umieszczeniem w Katedrze Wawelskiej tablicy pamiątkowej, na której został nazwany „klejnotem kapłaństwa”.

Grzegorz Gerwazy Gorczycki był niemal wyłącznie kompozytorem muzyki religijnej – z racji głębokiego zaangażowania w funkcje kapłańskie oraz kapelmistrzowskej dbałość o zgodną z sensem liturgii oprawę muzyczną. Swoje utwory sygnował charakterystycznymi inicjałami G. G. G. w incypicie głosu basowego lub oznaczał pełnym nazwiskiem. Jest jednak część utworów, która przysparza muzykologom trudności – chodzi o dzieła niesygnowane, a pisane ręką Gorczyckiego. Funkcja kapelmistrza katedralnego zobowiązywała do troszczenia się o repertuar, toteż sporządzone przez niego rękopisy nie musiały oznaczać jego autorstwa. Większość jego kompozycji w postaci rękopisów oraz kopii zachowała się w Archiwum Kapituły Katedry na Wawelu. Po II wojnie światowej manuskrypty dwóch dzieł – Completorium i Conductus funebris – zostały odnalezione w archiwum poreformackiego kościoła parafialnego w Rakowie Opatowskim w pobliżu Kielc.

Kompozycje o autorstwie pewnym:

  • Alleluia. Ave Maria gratia plena (I) – sopran, alt, tenor, bas
  • Alleluia. Prophetae sancti – sopran, alt, tenor, bas
  • Ave Hierarchia – sopran, alt, 2 tenory, bas
  • Ave Maris Stella – sopran, alt, tenor, bas
  • Ave Virgo speciosa – sopran, alt, tenor, bas
  • Completorium (I):
    • Cum invocarem – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, basso continuo
    • In te, Domine, speravi – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
    • Qui habitat – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
    • Ecce nunc benedicite – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, clarino, basso continuo
    • Te lucis ante terminum – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
    • In manus tuas – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
    • Nunc dimittis – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, basso continuo
  • Completorium (II), zaginione
  • Conductus funebris:
    • Subvenite sancti – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, viola altowa, basso continuo
    • Libera me Domine – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, viola altowa, basso continuo
    • In paradisum deducant te angeli – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, viola altowa, basso continuo
    • Salve Regina – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, viola altowa, basso continuo
  • Crudelis Herodes – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
  • Deus tuorum militum (I) – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso pro organo
  • Deus tuorum militum (II) – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso ad organum:
    • Deus tuorum militum (II)
    • Innocentes pro Christo infantes
  • Dignare me laudare te – sopran, alt, tenor, bas
  • Gratuletur Ecclesia – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso pro organo
  • Iesu corona virginum – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso ad organum
  • Iesu Redemptor omnium (I) – sopran, alt, tenor, bas
  • Iesu Redemptor omnium (II) – sopran, alt, tenor, bas
  • Iesu Redemptor omnium (III) – sopran, alt, tenor, bas
  • Illuxit sol – 2 soprany, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 3 viole
  • In virtute tua – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
  • Iste confessor Domini – sopran, alt, tenor, bas, basso ripieno
  • Iudica me Deus – sopran, alt, tenor, bas, basso continuo
  • Iustus ut palma florebit – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
  • Laetare Ierusalem – sopran, alt, tenor, bas
  • Laetatus sum – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 clarini, basso pro organo
  • Litaniae de Providentia Divina – 2 soprany, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, 2 oboje, 2 clarini, viola basowa, basso continuo
  • Litaniae de SSmo Sacramento, ex A, zaginione
  • Missa de Conceptione B. V. M. semper Immaculatae:
    • Salve sancta Parens – sopran, alt, tenor, bas
    • Benedicta et venerabilis – sopran, alt, tenor, bas
    • Beata es Virgo Maria – sopran, alt, tenor, bas
    • Beata viscera – sopran, alt, tenor, bas
    • Gaude Maria Virgo – sopran, alt, tenor, bas
    • Alleluia. Ave Maria gratia plena… Virga Iesse – alt, 2 tenory, bas
  • Missa paschalis – sopran, alt, tenor, bas:
    • Kyrie eleison
    • Gloria
    • Sanctus
    • Benedictus
    • Agnus Dei
  • Missa „Rorate” (I) – sopran, alt, tenor, bas:
    • Rorate caeli desuper (I)
    • Kyrie eleison
    • Et in terra super cantilenas Adventus
    • Sanctus
    • Benedictus
    • Agnus Dei
  • Missa „Rorate” (II) – alt, 2 tenory, bas:
    • Rorate caeli desuper (II)
    • Tollite portas
    • Alleluia. Ave Maria gratia plena (II)
    • Alleluia. Post partum
    • Ave Maria gratia plena
    • Ave Regina caelorum
  • O rex gloriae Domine – sopran, alt, tenor, bas
  • Os iusti meditabitur – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso continuo
  • O sola magnarum urbium – sopran, alt, tenor, bas
  • Overture ex D, zaginione
  • Regina caeli laetare (I) – sopran, alt, tenor, bas
  • Rorate caeli desuper (III) – sopran, alt, tenor, bas
  • Rorate caeli desuper (IV), zaginione
  • Rorate caeli desuper (V), zaginione
  • Sancte Deus, Sancte Fortis – alt, 2 tenory, bas
  • Sepulto Domino – alt, 2 tenory, bas
  • Sub tuum praesidium – sopran, alt, tenor, bas
  • Te Ioseph celebrent – sopran, alt, tenor, bas
  • Tota pulchra es Maria – sopran, alt, tenor, bas
  • Tristes erant Apostoli (I) – sopran, alt, tenor, bas, 2 skrzypiec, basso pro organo
  • Tristes erant Apostoli (II), zaginione
  • Vidi aquam – sopran, alt, tenor, bas, basso continuo

Kompozycje przypisywane Gorczyckiemu:

  • Alto ex Olympi vertice – sopran, alt, tenor, bas
  • Ave Filia Dei Patris – alt, 2 tenory, bas
  • Ave mundi spes Maria – sopran, alt, tenor, bas
  • Caelestis urbs Ierusalem – alt, 2 tenory, bas
  • Deo gratias (I) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (II) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (III) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (IV) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (V) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (VI) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (VII) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (VIII) – sopran, alt, tenor, bas
  • Deo gratias (IX) – alt, 2 tenory, bas
  • Deo gratias (X) – alt, 2 tenory, bas
  • Deo gratias (XI) – sopran, alt, tenor, bas, basso continuo
  • Deus tuorum militum (III) – sopran, alt, tenor, bas, basso ripieno
  • Domine ne longe facias – sopran, alt, tenor, bas, basso continuo
  • Ecce Dominus veniet – sopran, alt, tenor, bas
  • Eia Mater fons amoris – sopran, alt, tenor, bas
  • Haec dies – sopran, alt, tenor, bas
  • Insignis Mater – alt, 2 tenory, bas
  • Invicte Martyr unicum – sopran, alt, tenor, bas, basso ripieno
  • Laetentur caeli – sopran, alt, tenor, bas
  • Magnificet te Domine – sopran, alt, tenor, bas
  • Missa Conceptionis B. V. M. – sopran, alt, tenor, bas:
    • Kyrie eleison
    • Gloria
    • Sanctus
    • Agnus Dei
  • Omni die – alt, 2 tenory, bas
  • Omnium sanctorum pia iuvamina – 2 soprany, alt, tenor, bas
  • Polonez balowy – skrzypce
  • Regina caeli laetare (II) – sopran, alt, tenor, bas
  • Rex gloriose Martyrum – sopran, alt, tenor, bas
  • Sacris solemniis – sopran, alt, tenor, bas
  • Salve mundi Domina – alt, 2 tenory, bas
  • Salve Virgo puerpera – alt, 2 tenory, bas
  • Stabat Mater… eia Mater – sopran, alt, tenor, bas
  • Stella caeli extirpavit – sopran, alt, tenor, bas

Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, grudzień 2006.